Traditionele kleding en aangepaste verkeersregels op Bali.
Op Bali is veel prachtig textiel te zien. Toen ik voor het eerst in Bali aankwam, werd mijn aandacht getrokken naar de traditionele hoofdband die veel mannen daar dragen, de udeng (uitgesproken als “oedùng”. Het is een kledingstuk dat hoort bij de Hindoe religie, die de overwegende religie is op Bali. Hierdoor is het eiland uniek ten opzichte van de rest van Indonesië, waar de bevolking overwegend moslim is.
De udeng zie je vooral tijdens traditionele Hindoe ceremonies en bijeenkomsten. Een Balinese Hindoe draagt zijn udeng altijd wanneer hij naar een tempel gaat. De udeng kan echter ook dagelijks worden gedragen. Traditioneel wordt de udeng om het hoofd geknoopt. De vorm van de doek is rechthoekig. Sinds lang zijn er ook kant-en-klaar- udengs te koop in de winkels en op markten op Bali. De udeng van het Balinese jongetje uit Tabanan (zie onder) bijvoorbeeld is een kant-en-klaar gekochte udeng.
Het verschil tussen een geknoopte en een “voorgeknoopte” udeng is eigenlijk pas te onderscheiden door deze in de hand te hebben.
De traditionele kleding die de vrouwen dragen op Bali is een sarong in combinatie met een kebaya. De sarong is een traditionele Indonesische wikkelrok die mannen en vrouwen dragen tijdens ceremonies en bezoeken aan de tempels.
De kebaya is een in het oog springend kledingstuk, gemaakt van een fijne, vaak doorzichtige textiel – van zijde, fijne katoen en tegenwoordig ook van nylon of polyester - in alle mogelijke kleuren en meestal prachtig versierd met geborduurde bloemen en andere patronen.
De vrouwen dragen de kebaya en sarong wanneer ze met offers in een mand op het hoofd naar de tempel lopen of in de straat bij een tempel een offer brengen. Ze dragen dan vaak hun mooiste kleding uit respect voor de Hindoegoden.
In het verkeer op Bali viel het mij op dat Balinese Hindoes, die in traditionele kleding, gewoon op de motorfiets reden. Waar voor iedereen een helm op de motorfiets verplicht is, bleken zij met traditionele kleding als udeng en sarong zonder helm te rijden.
Het blijkt dat de wet toestaat dat de man en vrouw geen helm dragen als zij zich, traditioneel gekleed, op de motorfiets verplaatsen. Daarbij dragen zowel de man als de vrouw een sarong, bestuurt de man de motorfiets en zit de vrouwelijke passagier in amazonezit achterop.
Heel fraai zijn de met traditionele patronen geweven Balinese sarongs uit Klungkung en omgeving, die Endek sarongs worden genoemd (zie onder).
De kleuren en patronen van de Balinese sarongs kunnen ook gebatikt zijn. Batik is een oude methode van textielverven die vooral bekend is uit Yogjakarta op Java. Door delen van het textiel met was af te dekken absorberen alleen de onbedekte delen van de textiel de verfstoffen. Door dit procedé op verschillende delen toe te passen en met verschillende kleuren te herhalen, ontstaan ingewikkelde en mooie patronen. Met deze methode maken kunstenaars in Indonesië ook gebatikte figuratieve voorstellingen.
In de winkels en op de markten in steden en dorpen op Bali bieden stalletjes de kleurrijke, in traditionele patronen geweven en gebatikte sarongs te koop aan. Afdingen op de markt en in de winkel (het hoort erbij!) en je hebt een prachtig souvenir uit Bali.
Een heerlijke uitvalsbasis om alle opmerkelijke textiel en de intrigerende cultuur op Bali te zien, is te vinden op de website https://www.baliholidayvilla.com/. Daar zijn veel mooie vakantievilla’s vermeld die gehuurd kunnen worden voor een heerlijk ontspannen verblijf!
Maarten Rol, 27 maart 2016